De cijfers over hongersnood in Gaza
In de voortdurende nieuwsstroom over de oorlog in Gaza is het soms goed om stil te staan bij een specifiek nieuwsitem dat opeens opduikt, maar vervolgens ook weer de aandacht ontglipt omdat andere verhalen de overhand krijgen.
Afgelopen maandag nam het nieuws over de (beperkte hoeveelheid) voedselvoorraden per boot vanuit Cyprus naar Gaza de headlines over van de VN-rapporten over de verspreiding van honger en ondervoeding in Gaza als gevolg van de oorlog en de Israëlische blokkade. Josep Borrell, de buitenlandchef van de EU, verklaarde: "Israël gebruikt hongersnood als wapen in de oorlog."
Het nieuws was als volgt. Het Integrated Food Security Phase Classification (IPC)-systeem, dat 20 jaar geleden werd opgezet, biedt de meest gezaghebbende beoordeling van een humanitaire hongercrisis. Het volgende werd gezegd over Gaza. "Hongersnood is op handen, aangezien 1,1 miljoen mensen [bijna de helft van de bevolking van Gaza] ondergaan catastrofale voedselonveiligheid."
Wat houdt 'op handen' precies in? Het nieuws voedt ons regelmatig met koppen als "het is vijf voor twaalf." Dat betekent: de crisis is op handen. Deskundigen merken echter op dat omdat humanitaire organisaties zeer voorzichtig zijn met het gebruik van de term 'hongersnood', de crisis "op handen" noemen niet helemaal juist is. Wanneer die groepen formeel verklaren dat de hongersnood op handen is, is deze in feite al aan de gang.
Alex de Waal is de Britse directeur van de World Peace Foundation: "Een vuistregel is dat 'catastrofale' of 'hongersnood'-omstandigheden betekent dat er een dagelijks sterftecijfer is als gevolg van honger of ziekte van twee mensen op de 10.000. Ongeveer de helft zijn kinderen onder de vijf jaar. De berekening is eenvoudig. Voor een bevolking [die bedreigd wordt door hongersnood] van 1 miljoen zijn dat 200 sterfgevallen per dag, 6.000 per maand."
Voormalig USAID-bestuurder Gayle Smith: "Als dit nog een paar maanden voortduurt [...] is het niet moeilijk om een pad te zien naar tienduizenden doden. Als cholera uitbreekt (tot nu toe gelukkig niet), zouden die cijfers veel hoger worden."
Epidemiologen in Londen en Baltimore hebben projecties gemaakt voor het aantal doden in Gaza tot augustus. Als epidemieën worden meegerekend, voorspellen hun "status quo"-scenario tussen de 48.210 en 193.180 sterfgevallen.
Deskundigen spreken nu over de meest "intense" hongersnood sinds de Tweede Wereldoorlog. (Het zal niet de grootste zijn, omdat honger beperkt is tot de 2,2 miljoen inwoners van de Gazastrook).
"Het is belangrijk om de koers van een hongersnood te begrijpen," merkte Smith op. "Mensen die te maken hebben met voedselonveiligheid vallen terug op een reeks van aanpassingsmechanismen - ze eten wat ze hebben opgeslagen, verkopen hun bezittingen om geld te hebben voedsel te kopen, gaan van twee of drie naar één maaltijd per dag, en volwassenen eten minder zodat kinderen kunnen eten.
"We zullen een enorm aantal sterfgevallen zien, maar ook effecten voor de komende jaren," vervolgde ze. "We zullen een toename zien van groeistoornissen bij kinderen onder de 5 jaar, en zuigelingen lopen bijzonder risico omdat we weten dat de voeding die beschikbaar is - of niet - tijdens de eerste 1000 dagen van het leven van een kind de mogelijkheid van dat kind om zich normaal te ontwikkelen en te leren gedurende hun hele leven beïnvloedt."
Toine van Teeffelen
Bethlehem 24-03-2024
Bronnen: Haaretz 21/3, The Guardian 21/3.